Τα Μέθανα και τα Λουτρά τους

Η ιστορία των Λουτρών

Οι θεραπευτικές πήγες της Ελλάδος είχαν παρατηρηθεί από ιστορικούς και αρχαίους ιατρούς.
Πρώτος ο Ηρόδοτος παρατήρησε τις θεραπευτικές ιδιότητες των υδάτων και πρότεινε τα θεραπευτικά λουτρά. Ο Ιπποκράτης, πατέρας της ιατρικής επιστήμης μελέτησε τα αποτελέσματα του ζεστού και του κρύου μπάνιου στον ανθρώπινο οργανισμό, περιέγραψε τις αρρώστιες για τις οποίες είναι ευεργετικά ενώ ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την προληπτική ιαματική θεραπευτική αγωγή που περεχούν σ τους ανθρώπους τα ιαματικά λουτρά.
Εκείνη την περίοδο για πρώτη φορά θερμομεταλλικά νερά οργανώνονται και ταξινομούνται ανάλογα με το χρώμα, την γεύση και την οσμή τους.

Έλληνες ιατροί μετά τον Ιπποκράτη συνεχίζουν να προτείνουν υδροθεραπεία για την θεραπεία διαφόρων παθήσεων. Κύριοι αντιπροσωπευτείς ήταν ο Αρόφιλος, ο Ερατίστρατος, ο Μούσας κατά την Ρωμαϊκή περίοδο και ο Παύλος Αιγινήτης κατά την Βυζαντινή περίοδο.
Κατά τη διάρκεια των μεσαιωνικών χρόνων, όταν ο ανθρώπινος νους ήταν υπό την επήρεια των προλήψεων, η υδροθεραπεία επηρεάζεται σοβαρά. Στην αρχή του 16ου αιώνα οι θεραπευτικές πήγες οργανώνονται και ανανεώνονται με επιστημονική μεθοδολογία.

Στον καιρό μας που εναλλακτικές και προληπτικές θεραπείες περιλαμβάνουν περιοχές έρευνας και εφαρμογής η χρήση θεραπευτικών νερών κατά διαφόρων ασθενειών μπορεί να προσφέρει μια σημαντική λύση για την ανθρώπινη υγειά.

Ειδικότερα οι ιαματικές πήγες των Μεθάνων, κατέχουν εξέχουσα θέση στην μακραίωνη ιστορία τους, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, για τις ευεργετικές ιδιότητες τους στην υγεία και τον καλλωπισμό. Ήταν γνωστές από τους αρχαίους χρόνους και μερικές εχρησμοποιούντο και τότε.
Τούτο μαρτυρεί κείμενο του Παυσανία, που φαίνεται να αναφέρεται στις πήγες στην περιοχή του Άγιου Νικολάου (Παλιών Λουτρών) από τον οποίο πήραν και το όνομα τους ΛΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΥΣΑΝΙΑ.
Το λουτρό «Παυσανία» (κοντά στην θέση του αρχαίου λουτρού που είδε ο Παυσανίας)

Κατά τον αρχαίο περιηγητή εμφανίστηκαν επί της εποχής του Αντιγόνου του Γονατά (277 – 240 π.Χ.), μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Καμένης Χώρας.
Υπήρχαν λουτήρες ενώ σώζονται λείψανα δεξαμενής Ρωμαϊκής εποχής. Επίσης κείμενο του Λατίνου ποιητή Οβδιού (1ος αιώνας π.Χ.) και του γεωγράφου Στράβωνα (1ος αιώνας π.Χ) μαρτυρούν την πανάρχαια ύπαρξη των ιαματικών πηγών της Χερσονήσου.

Η οργανωμένη χρήση των Πηγών για ιαματικούς σκοπούς αρχίζει από το τέλος του 19ου αιώνα. Στις αρχές της δημιουργίας του Ελληνικού κράτους, ο αρχίατρος του Βασιλιά Όθωνα Κ. Βούρος έστειλε στο Μόναχο δείγμα νερού προερχόμενο από τις πήγες των Μεθάνων.
Την ανάλυση του δείγματος αυτού έκανε ο Γερμανός Καθηγητής LIEBIG. Κατά το έτος 1860 ο ειδικός επί των ιαματικών πηγών Α. Ζυγομαλάς εξέτασε και περιέγραψε τις θειούχες αλιπηγές. Τις αναλύσεις αυτές συνέχισε ο Καθηγητής Α. Δαμβέργης (το 1887) ενώ το 1910 σε συνεργασία με τους Β. Αιγινήτη και Τ. Κομνηνό προσδιόρισε την ραδιενέργεια αυτών.

Εμπεριστατωμένη εξέταση των πηγών και ανάλυση των υδάτων έκανε επίσης και ο χημικός Μ. Περτέσης (έτος 1922). Η χρήση των θειούχων αλιπηγών των Αγίων Αναργύρων ξεκίνησε το έτος 1870.

Στις αρχές οι λουόμενοι επισκέπτες προέρχονταν εντός των λάκκων στους οποίους έτρεχε απ΄ευθείας από τις πηγές ιαματικό νερό. Μετά από μερικά χρόνια κατασκευάστηκαν και διαρυθμίθηκαν δώδεκα μεμονωμένες μικρές δεξαμενές και δύο κοινές μεγάλες (λούμπες). Σε αυτές το νερό έτρεχε απευθείας από τις πηγές.

Για την χρήση των θερμών θειούχων λουτρών κατασκευάσθηκαν το 1906 δύο κτίρια με δέκα μαρμάρινους λουτήρες. Τα κτίρια αυτά βρίσκονται δίπλα στο σημερινό κτίρια των φυσικών λουτρών και στην πηγή Παπαματθαίου αντίστοιχα που σήμερα βρίσκεται το ξενοδοχείο ΠΗΓΑΙ.

Το έτος 1930 αναγερθεί το υδροθεραπευτήριο των θειούχων πηγών του Δημοσίου με 40 μαρμάρινους λουτήρες και τέλος το 1936 ανεγέρθη το υδροθεραπευτήριο ΠΗΓΑΙ του Διαμαντόπουλου με 22 μαρμάρινους λουτήρες.

Στους σεισμούς του 1922 τα νερά των πηγών εξαφανίσθηκαν προσωρινά, ενώ μετά από ένα ημίωρο επανήλθε κανονικά η ροή τους. Μετά το γεγονός αυτό παρατηρήθηκε αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων κατά 1 – 2 βαθμούς.
Η συστηματική εκμετάλλευση των χλωρονατριούχων πηγών Αγίου Νικολάου άρχισε το έτος 1904.

Το 1912 κατασκευάσθηκε το πρώτον υδροθεραπευτήριο του Αγίου Νικολάου με 16 λουτήρες. Στο υδροθεραπευτήριο αυτό έγινε ριζική ανακαίνιση και επέκταση σύμφωνα με το πρόγραμμα ανασυγκρότησης από το σχέδιο MARSHALL.

Οι ιαματικές πηγές αναβλύζουν κατά μήκος της παραλίας των Μεθάνων ενώ ειδικά στις πηγές των Αγίων Αναργύρων (34,4 – 37 βαθμών Κελσίου) τα νερά αναβλύζουν μέσα από ρωγμές του ασβεστόλιθος του Άσπρο Βουνί. Η δραστηριότητα των ιαματικών πηγών συνδέεται με το μεγάλο ρήγμα που περνάει στο μήκος της παραλίας, κόβει το Άσπρο Βουνί, περνάει και από τον κόλπο θειάφι και τελειώνει κάπου στην Εύβοια.
Πηγές υπάρχουν επίσης και στην ανατολική πλευρά της λουτρόπολης των Μεθάνων στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Εκεί τα ιαματικά έχουν έναν χλωριονατριούχο χαρακτήρα και φτάνουν με 41 – 47 βαθμούς την υψηλότερη θερμοκρασία των ιαματικών νερών της χερσονήσου και όλης της Τροιζηνίας.

Τα Λουτρά και η Βρωμολιμνή
Τα Μέθανα και τα λουτρά τους – η παρακμή και η λύση της…
Τα Μέθανα τα τελευταία 20 χρόνια πάσχουν από μια κάθοδος της οικονομικής εξέλιξης. Και αν τα πρώτα χρόνια τα λουτρά ήταν ο κινητήρας για την οικονομική και ποιοτική ανάπτυξη, τα τελευταία 20 χρόνια ο κόσμος είχε συνηθίσει την επιτυχία και το κράτος με την γραφειοκρατία του εμπόδισε την ανάπτυξη όχι μόνο των λουτρών.

Στα χρόνια του 80 εξελίχθηκαν οι λουτροπόλεις Αιδηψό και Κυλλήνη και συγχρόνως αναβαθμίστηκαν με σύγχρονα μέσα. Έγιναν καινούργιος πόλος έλξεως για τους πελάτες των ταμείων υγείας. Τα Μέθανα και ο λουτρικός εξοπλισμός έμειναν στα χρόνια του 60. Αντί να εκσυγχρονιστούν τα λουτρά και η υποδομή των Μεθάνων ο κάθε Δήμαρχος εξυπηρέτησε την πολιτική του πελατεία και κράτησε προσωπικό το οποίο δεν είχε τις γνώσεις για μία σωστή και σύγχρονη εκμετάλλευση των λουτρών. Ο Δήμος δεν αναβάθμισε την πολιτιστική υποδομή και δεν έκανε τις αναγκαίες προσπάθειες για την προβολή των Μεθάνων. Ο ξένος τουρίστας π.χ. ήταν και είναι ακόμα ένα εξωτικό φαινόμενο. Η μεγαλύτερη πελατεία για τα λουτρά και για τα Μέθανα γενικά δεν ήταν το ενδιαφέρον του Δήμου Μεθάνων. Ήδη τα Μέθανα με την αναχρονιστική τους υποδομή έβγαλε κακό όνομα και έχασε συνεχώς πελάτες από π.χ. την Αθήνα.

Παρά την φυσική ομορφιά, την καλή γεωγραφική θέση και τα πολλά αξιοθέατα τα Μέθανα ξεχάστηκαν. Στο εξωτερικό τα Μέθανα δεν υπάρχουν σε κανένα τουριστικό πρακτορείο. Αντί να ψαχτούν καινούργιοι τρόποι για την προβολή και την τουριστική αναβάθμιση, το βάρος πέφτει ακόμα σε χωματουργικές εργασίες και τεχνικά έργα. Οι ευκαιρίες στην αγορά του σύγχρονου τουρισμό χάνονται συστηματικά.
Αυτή είναι η απελπιστική κατάσταση των Μεθάνων μέχρι σήμερα. Παρά την προσπάθεια μερικών ιδιωτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Πως μπορούν να ξαναγίνουν τα λουτρά «ο οικονομικός» κινητήρας της περιοχής;
– ριζική ανανέωση των λουτρών
– μια σύγχρονη τεχνική υποδομή των λουτρών και των εγκαταστάσεων τους
– Καινούργιες υπηρεσίες για την αγορά υγείας
– /καινούργιος προσανατολισμός προς της αγορές της κεντρικής Ευρώπης (και κυρίως της Γερμανίας!)
– Αναβάθμιση των Μεθάνων με πολιτιστικά μέσα (εγκατάσταση επιτέλους του μουσείο για την γεωλογική και αρχαιολογική ιστορία των Μεθάνων, κτλ.).
– Συστηματική προβολή των Μεθάνων στο εξωτερικό και όχι πια μόνο σε εκθέσεις της επαρχίας της Ευρώπης!
– Υποστήριξη όλων αυτών που μπορούν να βοηθήσουν τα Μέθανα και όχι πια μόνο η υποστήριξη της πολιτικής πελατείας του κάθε Δημάρχου. Επιλογή των υποστηρικτών με την γνώση και εμπειρία τους.

Τα αναγκαία έργα των Μεθάνων
Τα κτήρια των λουτρών πάσχουν από πολλά τεχνικά και υδραυλικά προβλήματα λόγο του όξινο νερό των ιαματικών πηγών. Το κλασσικό κτήριο των λουτρών θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να κρατηθεί στην αρχιτεκτονική του. Είναι στολίδι των Μεθάνων και σήμα κατάθεταν των Μεθάνων. Τα λουτρά του ΕΟΤ που φτιάχτηκαν τα χρόνια του 70 πρέπει να κατεδαφιστούν και να χτιστούν με μια αρχιτεκτονική η οποία ταιριάζει με τα άλλα λουτρά. Πρέπει να γίνουν μια ενότητα και οπτικά. Η γνωστή «Βρωμόλιμνή» πρέπει να σμικρυνθεί άλλα να διατηρηθεί. Μπορεί να γίνει μια πισίνα όπως σε πολλά λουτρά του εξωτερικού.
– Πίσω από τα λουτρά μπορεί να ανοιχτεί το ρήγμα από το οποίο μέχρι τώρα αντλιζόνται τα ιαματικά νερά. Όλες οι πηγές που τώρα βρίσκονται κάτω από τσιμέντο πρέπει να ανοιχτούν και να κρατηθούν προς την εκμετάλλευση .
– Κάτω από το βουνό «Μαλί Μπαρδί» βρίσκέται μάλλον ένα μεγάλο καρστικό σύστημα με σπηλαία γεμάτα με θερμό ιαματικό νερό. Πρέπει να ερευνηθεί.
– Τα κτήρια πρέπει να πάρουν εγκαταστάσεις που θα τα προστατέψουν στην περίπτωση σεισμού γιατί ακριβώς πίσω από τα λουτρά περνάει το κεντρικό ρήγμα των Μεθάνων που το βλέπουμε και στο έδαφος και σε σύγχρονους γεωλογικούς χάρτες. Όλα τα κτήρια πρέπει να ελεγχθούν προς την ανοχή τους σε περίπτωση σεισμού.
– Στις εγκαταστάσεις να παρθούν μόνο υλικά που αντέχουν την οξύτητα του ιαματικού νερού.
– Πρέπει να γίνει προσανατολισμός σε κατεύθυνση των καλύτερων λουτροπόλεων της Ευρώπης. Αλλιώς δεν αξίζει να φτιαχτούν τα λουτρά. Με την παλαιά μέθοδος δεν θα γίνει τίποτα!
– Σύγχρονα μαζί με τα λουτρά πρέπει να εκσυγχρονηθούν τα ξενοδοχεία των Μεθάνων. Τώρα τα περισσότερα δεν μπορούν να αντέξουν τις απαίτησης των τουριστών.
Το βασικό έργο δεν θα είναι μόνο τα τεχνικά έργα αλλά το σωστό „Marketing“ των Μεθάνων!
Τα λουτρά μόνα τους δεν είναι αρκετά να αναβαθμιστεί η χερσόνησο των Μεθάνων. Πρέπει να γίνει ένα σύστημα εκμετάλλευσης όλης της χερσόνησο! Ο μόνος τρόπος που θα φέρει επιτυχία είναι ο τουρισμός ειδικών μορφών:
– τουρισμός υγείας σε συνδυασμό με π.χ. εκδρομές και περπάτημα
– πολιτιστικός τουρισμός – αρχαιολογία και θρησκεία
– φυσιολατρικός τουρισμός – το φυσικό κάλος των Μεθάνων
– αθλητικός τουρισμός – π.χ. η Ολυμπιάδα 2004 (που δεν την έχει προσέξει ο Δήμος Μεθάνων μέχρι τώρα και σε λίγο θα είναι πια αργά!)
Το ότι γίνεται μπορεί να συνδυαστεί πολύ καλά με τα μέρη όλης της Τροιζηνίας οπού υπάρχουν πολλά αξιοθέατα.
Συμπέρασμα: Ο τουρίστας που έρχεται για την λουτροθεραπεία στα Μέθανα θα μπορέσει να βρει πολλές δραστηριότητες οι οποίες υποστηρίζουν την βελτίωση της υγείας του.

Ο τουρισμός στα Μέθανα σήμερα
Υπάρχουν μέχρι τώρα οι κάθε χρόνο λιγότεροι ηλικιωμένοι επισκέπτες των λουτρών και ξένοι επισκέπτες που τυχαία ή λόγος των φερρύ μπουάτ βρίσκονται τον δρόμο προς τα Μέθανα.
Τα πρώτα οργανωμένα γκρουπ έφθασαν το 1997 στα Μέθανα. Ήταν γκρουπ με ειδικά ενδιαφέροντα προς τον πολιτισμό, την φύση και την γεωλογία των Μεθάνων. Σε συνεργασία με τις εταιρίες Natur&Kultur Wanderstudienreisen και Lupe Reisen με τον τουριστικό αντιπρόσωπο και ξεναγό Tobias Schorr και τους Αγγελική & Σπύρο Παπαιωάννου έγιναν τουριστικά πακέτα. Μέχρι σήμερα έγιναν 4 γκρουπ τα οποία έμειναν 7-9 ημέρες στα Μέθανα. Οι κυρίως περιπατητικές εκδρομές έφεραν τους ξένους εκτός από τον Πόρο και την αρχαία Επίδαυρο σε όλα τα ενδιαφέρον μέρη των Μεθάνων. Οι πελάτες ήταν πολύ ενθουσιασμένοι με τα Μέθανα και τις υπηρεσίες. Αν δεν ενδιαφερόταν μόνο οι Α.&Σ. Παπαιωάννου για τέτοια προγράμματα τότε σίγουρα τα Μέθανα θα μπορούσαν να έχουν τακτικά οργανωμένα γκρουπ. Ο οικονομικός κύκλος θα ξεκινούσε…
Τα Μέθανα δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα μέρη Σαντορίνη η Κρήτη. Λείπει μόνο μέχρι τώρα η σωστή και οργανωμένη εκμετάλλευση και προβολή των Μεθάνων. Τα προβλήματα των Μεθάνων δεν είναι η έλλειψη οικονομικών πόρων παρά την μικροπολιτική και ψυχολογική οπισθοδρομία μερικών πολιτικών και η αδιαφορία των περισσότερων Μεθανιτών προς το μέρος τους.
Τέλος – τι προσπάθειες έχουν γίνει μέχρι τώρα για τα Μέθανα

– 1912 πρώτη περιγραφή των Μεθάνων σε ένα κείμενο του γερμανού Michael Deffner για τα αρχαία των Μεθάνων
– 1940 η γεωλογική ερευνά του Ελβετού γεωλόγου Leyden
– 1967 η γεωλογική ερευνά του πανεπιστήμιο Oxford
– 1987 η λαογραφική και αρχαιολογική ερευνά του Hamish Forbes και την ομάδα του
– Η αρχαιολογική ερευνά της αρχαιολόγου Ελένη Κονσολάκη-Γιαννόπουλου
– 1991-1995 η γεωλογική και τοπογραφική ερευνά του πανεπιστήμιο της Ζυρίχης ΕΤΗ με το αποτέλεσμα των δυο γεωλογικών και τοπογραφικών χαρτών των Μεθάνων.
– Η προσωπική ερευνά του Tobias Schorr από το 1986 μέχρι σήμερα. Αποτέλεσμα: Περίπου 10000 φωτογραφίες με θέματα της φύσης, αρχαιολογίας και γεωλογίας των Μεθάνων.
– Ο ίδιος έφτιαξε τουριστικά προγράμματα και ξενάγησε τα πρώτα γκρουπ στα Μέθανα
– 1996 πρώτος προσπέκτος του Δήμου Μεθάνων και μετά άλλοι με την υποστήριξη των Α&Σ.Παπαιωάννου.
– Συμμετοχή του Tobias Schorr στο συνέδριο για την αρχαιολογία του Σαρωνικού στον Πόρο.
– Συμμετοχή στις εκθέσεις ΙΤΒ 1996, 1997, 1998, 1999, 2000 του Tobias Schorr.
– Κατασκευή της ιστοσελίδας www.methana.de (.com, .net, .org, .info)
– Κείμενα σε γερμανικά περιοδικά για τα Μέθανα (TOURS 1988, OUTDOORS 1996 και WANDERMAGAZIN 2003).
– Slideshows 2001, 2003 (Bonn, Bernkastel).

Πηγή http://www.methana.com/el/loutra-methanon.html